Zwracam się z uprzejmą prośbą do osób znających łacinę.
Czy ktoś mógłby nam pomóc i podjąć się przetłumaczenia z języka łacińskiego własnoręcznie napisanego (bardzo czytelne pismo kaligraficzne - 3 strony) życiorysu pastora Gessnera, który przez trzydzieści lat był proboszczem ewangelickiej parafii w Nekielce?
To on wybudował kościół , który przetrwał trudne czasy komunistyczne. Niestety, nie było mu dane doczekać uroczystej konsekracji świątyni.
Dzisiaj, w przeciwieństwie do tego o czym piszecie w innym wątku, wykorzystywany jest w sposób godny jako galeria i sala koncertowa.
Właśnie tam odbędzie się nasza konferencja, na którą
ponawiam zaproszenie.W związku z decyzją o kontynuacji zapoczątkowanego przed siedmiu laty projektu poświęconego nekielskim olędrom, chcielibyśmy odszukać mieszkających "gdzieś w świecie" potomków pastora . Dlatego chcemy dowiedzieć się więcej o tej zacnej postaci.
Jestem gotów przesłać tekst drogą mailową.
Proszę o kontakt:
oledrzy_nekla@wp.plZ góry dziękuję za pomoc.
Jerzy
Tak okoliczności budowy kościoła w Nekielce opisuje w obszernym opracowaniu
" Parafia ewangelicka w Nekielce w XIX i XX w." jeden z naszych prelegentów, prof. Olgierd Kiec z Uniwersytetu Zielonogórskiego.
(fragment)
Rady parafialne (nazywane też kolegiami kościelnymi) stanowiły ciała doradzające pastorom w zarządzaniu majątkiem kościelnym oraz nadzorujące życie obyczajowe w parafiach. Funkcjonowanie tych ciał w Kościele Ewangelicko-Unijnym w Prusach ujednolicone i uregulowane zostało dopiero w drugiej połowie XIX w., co wiązało się z wprowadzaniem ustroju synodalnego, dającego protestanckiej organizacji kościelnej pewną niezależność wobec władz państwowych. Pierwszym etapem zaprowadzania tego ustroju był wydany w 1860 r. przez cesarza Wilhelma I nakaz utworzenia nowych rad parafialnych w Wielkopolsce, a ich kompetencje ostatecznie określiła ordynacja parafialna i synodalna z 1873 r. Na mocy tych zarządzeń w 1860 r. powołano w Nekielce nową radę parafialną, którą tworzyli czterej gospodarze: Georg Mibus i Friedrich Nuske z Nekielki, Michael Semmler z Targowej Górki oraz Johann Henkel z Barczyzny. Wprowadzona w 1873 r. nowa ordynacja przewidywała utworzenie nie tylko rad parafialnych (złożonych z 4-12 tzw. starszych), ale także – w parafiach liczących ponad 500 osób – przedstawicielstw parafialnych (Gemeindevertretung), składających się z 12-18 osób. W 1875 r. skład rady i przedstawicielstwa parafii w Nakielskich Olędrach przedstawiał się następująco:
I. Członkowie rady parafialnej
a. W parafii Nekielskie Olędry (Nekla Hauland)
1. Gospodarz Wilhelm Mibus Nekielskich Olędrach
2. Gospodarz Gottlieb Mühlniechel
3. Gospodarz Friedrich Nuske
4. Gospodarz Gottlieb Kaschube
b. W filiale Barczyzna:
5. Gospodarz Gottlieb Manthey w Barczyźnie
6. Mistrz kowalski Friedrich Semmler w Nekli
7. Gospodarz i sołtys Michael Semmler w Targowej Górce
8. Gospodarz i sołtys Gottlieb Kriese w Laskach
II. Członkowie przedstawicielstwa parafialnego:
a. W parafii Nekielskie Olędry:
1. Właściciel folwarku Hugo Guderian w Wagowie
2. Gospodarz i sołtys Rudolf Arndt w Nekielskich Olędrach
3. Gospodarz Johann Semmler zu Nekla Hauland
4. Gospodarz Friedrich Jeske
5. Gospodarz Gottfried Wendland
6. Gospodarz Samuel Benz
7. Gospodarz Johann Schulz
8. Gospodarz Johann Tischler
9. Gospodarz Johann Grams
10. Gospodarz Jonathan Schulz
11. Gospodarz (wcześniej nauczyciel) Friedrich Kunz w Siedleczku
12. Gospodarz Martin Riesner daselbst
b. W parafii filialnej Barczyzna:
13. Gospodarz i sołtys Michael Manthey w Barczyźnie
14. Gospodarz Johann Henkel
15. Gospodarz Johann Bege (Bage?)
16. Gospodarz Johann Liersch w Targowej Górce (Targowagorka Hauland)
17. Gospodarz Johann Mantey
18. Mistrz młynarski (Müllermeister) Gottlieb Liersch tamże
19. Karczmarz (Gastwirt) Gottlieb Reiter w Nekli
20. Gospodarz Daniel Scharn w Kokoszkach
21. Gospodarz Peter Buk w Chłapowie (Chlapowo Hauland)
22. Gospodarz Andreas Kelm tamże
23. Właściciel (Eigentümer) Martin Seiler w Gierłatowie
24. Gospodarz i szynkarz (Schänker) Gottlieb Krause tamże.
Dwa lata później, w 1877 r., skład obu ciał parafialnych uległ zmianom:
I. Członkowie rady parafialnej:
a. Dla kościoła macierzystego (Mutterkirche):
1. Właściciel folwarku (Vorwerksbesitzer) Hugo Guderian w Wagowie, zastępca przewodniczącego
2. Gospodarz Gottlieb Mühlnickel w Nekielskich Olędrach
3. Gospodarz Friedrich Nuske tamże
4. Gospodarz Wilhelm Mibus tamże
b. Dla filiału (Filial):
5. Gospodarz Gottlieb Manthey w Barczyźnie
6. Gospodarz Michael Semmler tamże
7. Gospodarz Gottlieb Kriese w Laskach (Laski Hauland)
8. Mistrz kowalski (Schmiedemeister) Friedrich Semmler w Nekli
II. Członkowie przedstawicielstwa parafialnego
a. Dla parafii macierzystej
1. Gospodarz Johann Semmler w Nekielce (Nekla Haulad)
2. Gospodarz Friedrich Jeske tamże
3. Gospodarz Gottfried Wendland tamże
4. Gospodarz Jonathan Schulz tamże
5. Gospodarz Samuel Benz tamże
6. Gospodarz Rudolf Arndt tamże
7. Gospodarz Johann Schulz tamże
8. Gospodarz Johann Tischler tamże
9. Gospodarz Johann Grams tamże
10. Gospodarz Jonathan Mibus tamże
11. Gospodarz (wcześniej nauczyciel) Friedrich Kunz w Siedleczku (Siedlec Hauland)
12. Gospodarz Martin Riesner tamże
b. Dla parafii filialnej:
13. Właściciel gospody (Gasthofbesitzer) Gottlieb Reiter w Nekli
14. Gospodarz Daniel Scharm w Kokoszkach
15. Gospodarz Johann Bage w Barczyźnie
16. Gospodarz Johann Henkel tamże
17. Gospodarz Michael Manthey tamże
18. Gospodarz Johann Manthey w Targowej Górce (Targowagórka Hauland)
19. Gospodarz Peter Buk w Chłapowie (Chlapowo Hauland)
20. Gospodarz Andreas Kelm tamże
21. Gospodarz Martin Kriese tamże
22. Gospodarz Gottlieb Krause w Gierłatowie
23. Właściciel (Eigentümer) Martin Seiler tamże
24. Właściciel (Eigentümer) Ludwig Rübschläger tamże.
Skład rady i przedstawicielstwa parafialnego wyraźnie pokazuje specyfikę nekielskiej parafii ewangelickiej jako społeczności chłopskiej, złożonej głównie z olęderskich osadników, przeważnie rolników oraz nielicznych rzemieślników i praktycznie bez osób majętnych czy wykształconych – wyjątkiem byli właściciel folwarku w Wagowie Hugo Guderian, były nauczyciel Friedrich Kunz i oczywiście sam pastor Gessner, będący z urzędu przewodniczącym kolegium kościelnego. Dominacja chłopów – w większości niezamożnych i słabo wyedukowanych – nie pozostawała bez wpływu na funkcjonowanie parafii i jej organów. Wiejska religijność charakteryzowała się wprawdzie dość licznym uczestnictwem w nabożeństwach, ale jednocześnie brakiem zrozumienia dla konieczności świadczeń finansowych na rzecz parafii, szkoły oraz potrzeby działań na rzecz całej wspólnoty parafialnej, a nie tylko konkretnej wsi czy osady. Większość członków obu kolegiów nie wykazywała zresztą większego zaangażowania w życiu kościelnym – w 1873 r. superintendent Klette z oburzeniem informował poznański Konsystorz Królewski, iż starszy Michael Manthey z Barczyzny próbował zrezygnować z zasiadania w radzie parafialnej, motywując swój krok brakiem czasu potrzebnego do prowadzenia gospodarstwa.
Jedyna sprawa, która zaktywizowała przynajmniej część parafian, to sprawa budowy nowego kościoła, którą podjęto po spłaceniu wierzytelności powstałych w wyniku budowy nowego domu parafialnego, czyli na początku lat 70. XIX w. Wspomniany już superintendent Klette, wizytując w 1872 nekielską parafię, bardzo krytycznie ocenił stan miejscowego domu modlitw, wybudowanego jeszcze w 1754 r. Drewniany budynek pokryty był słomą i z trudem zasługiwał na miano kościoła, a negatywne wrażenie pogłębiał cisnący się tłumek niemal 300 uczestników nabożeństwa, śpiewających przy wtórze kiepskich organów („jämmerliche Orgel”), z którymi nie poradziłby sobie, jak ironicznie wskazywał Klette, nawet lepszy muzyk niż nauczyciel i kantor Mehlfeldt. Podjęcie decyzji o budowie nowej świątyni utrudniał jednak brak zgody, gdzie powinna ona stanąć. Już w połowie lat 60., przed wybudowaniem nowego domu parafialnego w Nekielskich Olędrach, rozważano połączenie obu parafii (macierzystej i filialnej) w jedną i przeniesienie siedziby proboszcza do Nekli. Plany te nie zostały zrealizowane, ale ewangelicy z parafii filialnej – bo to oni najbardziej byli zainteresowani przeniesieniem – ponownie podjęli starania w 1874 r., kiedy podejmowano decyzję o nowej budowie. W kwietniu tego roku 25 członków rady i przedstawicielstwa parafii w Barczyźnie zwróciło się do władz okręgu rejencyjnego (Regierungsbezirk) w Poznaniu z prośbą o zaniechanie budowy kościoła w Nekielce i wzniesienie go w Nekli. Autorzy pisma powoływali się na pełnomocnictwo udzielone im przez mieszkańców Barczyzny, Targowej Górki, Lasek, Chłapowa, Gierłatowa, Kokoszek, Dzierzchnicy i Nekli, którzy odmawiali uczęszczania do kościoła w Nekielce, gdyż miejscowość ta „jest jak Syberia”, odległa i położona w lasach, i przez to trudno dostępna dla ludzi starszych oraz dzieci pobierających naukę religii. Prośba ta została ostatecznie odrzucona w październiku 1874 r. przez pruskie ministerstwo wyznań religijnych, które nakazało budowę nowego kościoła w Nekielskich Olędrach, ale jednocześnie przyznało parafii filialnej w Barczyźnie prawo do gromadzenia środków na późniejszą budowę własnego kościoła w Nekli.
W ciągu kilku następnych lat nie podejmowano jednak dalszych kroków związanych z budową ani w Nekielskich Olędrach, ani w Nekli, na co wpływ mogła mieć pogarszająca się sytuacja ekonomiczna i demograficzna – pastor Gessner wskazywał w 1879 r., że liczba mieszkańców parafii zmniejsza się, wynosząc około 1150 osób (w tym ok. 540-550 w parafii macierzystej). Dostosowując się do tych zmieniających się warunków rada parafialna określiła wymagania, jakie spełniać powinien kościół w Nekielce – liczba miejsc siedzących miała wynieść 180, a stojących około 50-60. W lutym 1880 r. w całym Wielkim Księstwie Poznańskim przeprowadzono specjalną zbiórkę pieniędzy (kolektę) na budowę nowego kościoła, która przyniosła 846,19 marek. Kolejne, dużo poważniejsze kwoty, wniosła sama parafia w Nekielce (12000 marek), fundusz kolekt Kościoła Ewangelicko-Unijnego w Prusach (4000 marek), Fundacja Gustawa Adolfa (9000 marek) oraz następna kolekta w Wielkopolsce (2500 marek). Budowa kościoła trwała do roku 1883, a nadzorowana była przez coraz bardziej schorowanego pastora Gessnera. Duchowny zaczął poważnie niedomagać już około roku 1870, korzystając początkowo z pomocy lekarzy w sąsiednich miejscowościach, następnie w Poznaniu, a w latach 80. we Wrocławiu. Na początku 1883 r., kiedy kościół był już zbudowany i praktycznie gotowy do użytku, ks. Gessner ponownie zachorował i zmarł 6 kwietnia.
Zaloguj
Zarejestruj
FAQ
Szukaj
