Witam wszystkich serdeczne.
Może znolize tutaj poru swojskich chłopoków i dziewóch co poglyngają, a właściwie poklikają po naszymu, bo co kraj, a właściwie region choć naszej Wielkopolskiej Ziemi, to na te same rzeczy godomy inaczy, a i słowniki troszku różnią się od siebie zasobowo i fonetycznie...
Tytułem wstępu zaczerpnięte z Wikipedii:
Gwara poznańska – gwara języka polskiego charakterystyczna dla mieszkańców Poznania i pośrednio całej Wielkopolski, ale z pominięciem niektórych elementów, typowa również dla mieszkańców wszystkich ziem byłego zaboru pruskiego z wyjątkiem Górnego Śląska.
Cechy dialektu -Charakterystyczne cechy wymowy w gwarze poznańskiej (charakterystyczne, poza ostatnim, dla jej formy literackiej oddającej stan z przełomu XIX i XX wieku; opisane w kontraście do standardowej polszczyzny):
charakterystyczne podwyższenie melodii, tzw. zaśpiew, zwykle na końcu zdania, z wydłużeniem ostatniej sylaby, np. do widzeniaa, gdzie a wymawiane jest wyraźnie wyżej
wymowa o zamiast a, np.: Kolejorz (Kolejarz), chłopok (chłopak)
wymowa u lub ó zamiast o, np.: cóś (coś), doktór (doktor)
wymowa ło, łe, ły w miejscu o lub ó, np.: łoko (oko), łyn (on), młost (most). Może to spowodować bardzo silne zniekształcenie: płet stołym (pod stołem) lub Łodejdź łobuzie łod łokna, bo cię łobleje bez łeb łodom łod łogórków (Odejdź łobuzie od okna bo ci obleję głowę wodą od ogórków)
wymowa ły zamiast ło i łó, np.: łyszko (łóżko)
wymowa y zamiast e - mlyko (mleko), chlyb (chleb)
wymowa y lub i zamiast końcówki -ej, np.: gorzy (gorzej), lepi (lepiej)
wymowa ej zamiast aj, np.: dej (daj), trzymej (trzymaj)
wymowa oł zamiast eł, np.: diaboł (diabeł)
wymowa u zamiast ół, uł lub łu, np.: na du (na dół), dugi (długi), suchaj (słuchaj)
wymowa uł zamiast ił lub ył, np.: kupiuł (kupił), buł (był)
wymowa końcówki -om zamiast -ą, np.: jakom (jaką), pałkom (pałką)
udźwięcznienia międzywyrazowe, czyli dźwięczna wymowa ostatniej spółgłoski w wyrazie, gdy wyraz następny zaczyna się od samogłoski lub spółgłoską l, ł, m, n, ń, r, np.: krug otfrunoł (kruk odfrunął), schyłeg nocy (schyłek nocy), mozd Rocha (most Rocha)
wymowa dźwięczna w po głoskach bezdźwięcznych (brak wymowy kwas jako kfas)
miękka wymowa niektórych wyrazów typu: drzaźnić (drażnić), dźwi (drzwi), śpilka (szpilka)
zmiany pojedynczych spółgłosek w grupach spółgłoskowych np.: krzest (chrzest), ślizgi (śliski) letki (lekki)
stosunkowo liczne uproszczenia (najczęściej strz, trz i drż do szcz, cz i dż) np.: czy (trzy), szczała (strzała), baży (bardziej), poedział (powiedział)
w niektórych wyrazach zamiana ń na j, np.: gnieźniejski (gnieźnieński)
przyrostki zdrabniające -ik, -yszek, np.: wózik (wózek), kamyszek (kamyczek)
zmiana rodzaju np.: por - pora, zapałka - zapałek, magiel - magla
zmiana końcówek w pewnych rzeczownikach:
niektóre rzeczowniki rodzaju żeńskiego zmieniają w dopełniaczu końcówkę z -ę na -ą, np.: lekcją (lekcję)
mianownik liczby mnogiej wesoła (wesela), a w liczbie mnogiej dopełniacz tych wesół (tych wesel)
w odmianie przymiotnikowej form męskoosobowych zamiana końcówki -y na -i, np.: dobzi (dobrzy), dzici (dzicy)
w dopełniaczu liczby mnogiej końcówka -ów występuje również w rodzaju żeńskim np.: myszów (myszy), wsiów (wsi)
zmiana miejscownika nazw niektórych krajów np.: do Prusiech (do Prus), z Węgrzech (z Węgier), do Włoszech (do Włoch)
końcówka narzędnika ujednolicana do -ami, np.: dzieciami (dziećmi), ludziami (ludźmi)
celownik liczby pojedynczej rodzaju męskiego zakończony na -ewi, zamiast -owi, np.: wujewi (wujowi)
niestandardowy dobór niektórych zaimków np.: te słońce (to słońce)
zmiany w wymowie czasowników:
zmiany w formie niektórych bezokoliczników np.: ućknąć (uciec), stojeć (stać)
zmiany we wzorze odmiany np.: bierę - bieremy - bierą (biorę - bierzemy - biorą)
końcówka -imy zamiast -iśmy w czasownikach, np. widzielimy, bylimy, mielimy
końcówka -ym zamiast -em w czasownikach, np. widziołym, byłym, miołym (widziałem, byłem, miałem)
zmiany w tworzeniu czasu przeszłego np.: szłem (szedłem), żym był (żem był - popr. byłem)
zmiany w tworzeniu imiesłowów biernych np.: ukradzone (ukradzione), zamiecone (zamiecione)
zmienione formy przysłówków np.: możno (można), skędy (skąd)
podwajanie niektórych przyimków: zez domu (z domu) wew domu (w domu)
niemiecki wzór wymowy:
litera s w zapożyczeniach wymawiana jako z, np.: senzacja (sensacja), uniwerzytet (uniwersytet)
niemiecka wymowa sąsiadujących samogłosek eu i ea, np.: Ojropa (Europa), idejał (ideał)
obok licznych niemieckich zapożyczeń np.: kista (skrzynia niem. Kiste) pojawiają się kalki czyli dosłowne tłumaczenia np. szkolnica (uczennica niem. Schülerin) czasem nawet całych zdań np.: On jest 20 lat stary (On ma 20 lat niem. Er ist 20 Jahre alt)
obecnie już rzadszy niemiecki szyk zdania np.: maszyna do chleba krajania (maszyna do krojenia chleba), to jest ale źle (niem. das ist aber schlecht)
nie należące do kanonu literackiego gwary lecz po II wojnie światowej typowe i bardzo rozpowszechnione w gwarze poznańskiej jest dodawanie we wszelkiego rodzaju wypowiedziach słowa nie, nawet w zdaniach twierdzących, - np. zdanie Ładna jest ta dziewczyna, nie? nie jest wcale ani pytające, ani zaprzeczające
Zwrotów kilka:A czemu? - Dlaczego?
A po czemu to? - Ile to kosztuje?
Ależ bez niczego! - Oczywiście! Rozumie się!
Biegać na łyżwach - jeździć na łyżwach
Co ja za to mogę? - Co ja jestem temu winien?
Co jest tej? - Co się dzieje?
Co to za jeden? - Kto to, kim on jest?
Dość to przyńdzie? - Ile to będzie kosztowało?
Elegant z Mosiny - odpowiednik "wystrojony jak cieć na Boże Ciało"
Junek z Buku - młody mężczyzna wystrojony w/g mody prowincjonalnej
Pierdoła z Gądek - plotkarz, roznosiciel wiadomości prowincjonalnych, przestarzałych i nieciekawych
Gdzie ja wszędzie nie byłem! - Gdzie ja nie byłem!
Kapelusz dobrze siedzi - Kapelusz ma dobry rozmiar, dobrze się trzyma
Nie przychodź mi tak głupio! - Nie docinaj mi!
Ile to uczyni? - Ile to będzie kosztowało?
Jaki on jest stary? - Ile on ma lat?
Jak ty do tego przyjdziesz? - Jak ty to zrobisz?
Ja na to nie wychodzę! - Ja do tego nie dążę!
Mam ból zęba - Ząb mnie boli
Mam głód - Jestem głodny
Mieć za sobą lanię - Skończyć szkołę
Musieć się uśmiać - Uśmiać się
Musieć z kimś wiele wystać - Musieć przez kogoś wiele znieść
Nie wiedziałem sobie rady - Czułem się nieswojo, ponuro
Obłożyć skibkę - na kromkę chleba (kromka=skibka) położyć obkład (czasem obłożenie) czyli plaster wędliny lub sera
Okno wygląda na ulicę - Okno jest od strony ulicy
Ona przychodzi mi taka znajoma - Ona wydaje mi się taka znajoma
Ona ci nic nie życzy - Ona ci źle życzy
Ona nie jest dziś do mówienia - Nie można z nią dziś rozmawiać
Ona stoi dobrze - Powodzi się jej dobrze
Ona została stać - Ona stanęła
Przepowiadać lekcję - powtarzać lekcję
Raz po raz - od czasu do czasu
Sprawić sobie śrubę - Upić się
Spuścić się na kogoś - Polegać na kimś
Stoi mi do dyspozycji - Mam to do dyspozycji, mogę tym zarządzać
To przyjdzie tu - To będzie tu
Coś wyszło - Coś skończyło się, uległo zniszczeniu
Trzymać sobie kogoś ciepło - Żyć z kimś w przyjaznych stosunkach
Tu dostaniesz kupić - Tu kupisz
Ty za to nie możesz - Nie jesteś temu winien
W gazecie stoi napisane - W gazecie jest napisane
Widzi mi się - Podoba mi się
Wuchta wiary - Sporo ludzi
Wygląda za niczym - Wygląda na coś bezwartościowego
Wystrojony jak do ośpic - ubrany z większą elegancją niż otoczenie (ośpice - blizna po szczepieniu ospy)
Zrobić łóżko - Pościelić łóżko
Zostać siedzieć w klasie - Siedzieć w klasie, repetować, powtarzać
Zmudzić czas - Zmarnować czas
Zapraszam do klejdrów!
Zaloguj
Zarejestruj
FAQ
Szukaj
(a może ktoś mi podpowie jak to zrobić?-bardzo proszę)
